Een trommelvliesperforatie (of gat / scheur in het trommelvlies) is een afwijking van het trommelvlies, een dun vlies dat de externe gehoorgang van het middenoor scheidt. Een trommelvliesperforatie kan leiden tot gehoorverlies, middenoor infecties of beschadiging van het midden- en binnenoor. In de meeste gevallen hersteld een trommelvliesperforatie spontaan binnen enkele weken. Bij sommige patiënten kan er reden zijn tot chirurgische sluiting van het trommelvlies.
Wat is een trommelvliesperforatie?
Het trommelvlies (membrana tympani) is een dun, relatief rondvormig vlies dat de externe gehoorgang en het middenoor van elkaar scheidt. De voornaamste functie van het trommelvlies is het overbrengen van geluidstrillingen uit de lucht naar de gehoorbeentjes in het middenoor (in eerste instantie de hamer (malleus)). Een perforatie van het trommelvlies is een defect in dit vlies. Een trommelvliesperforatie kan op verschillende manieren beschreven en gegradeerd worden.
Een veelgebruikte manier van beschrijven bestaat uit beschrijving van de omvang, vorm en locatie:
Gradering trommelvliesperforatie naar omvangen:
| Lengte | Oppervlakte vlies (%) | Graad |
|---|---|---|
| pin point | – | I |
| <2mm | – | I |
| ≥2 mm | – | II |
| – | 1-25% | II |
| – | 25-50% | III |
| – | >50% | III |
Beschrijving trommelvliesperforaties naar lokatie:
De locatie kan centraal of randstandig zijn. Daarnaast wordt (zo mogelijk) de locatie in de vier kwadranten van het trommelvlies aangegeven (voor / achter & boven / onder).
Vormomschrijving van een trommelvliesperforatie:
Veel gebruikte vormomschrijvingen van trommelvliesperforaties zijn:
– Rond
– Ovaal
– Niervormig
– Hartvormig
– Scheurvormig
Wat zijn de oorzaken van een trommelvliesperforatie?
De mogelijke oorzaken van een trommelvliesperforatie zijn uiteenlopend. De meest voorkomende oorzaken zijn trauma, acute of chronische middenoor ontsteking (otitis media of een cholesteatoom), een gehoorgang ontsteking (otitis externa), een niet goed functionerende buis van Eustachius en na een ooroperatie (bv na het plaatsen van trommelvliesbuisjes).
Er zijn verschillende soorten trauma die tot een trommelvliesperforatie kunnen leiden waaronder directe beschadiging door een voorwerp (bv een wattenstokje of naald), barotrauma (door een luchtdrukverschil tussen beide zijden van het trommelvlies, bijvoorbeeld bij duiken, vliegen of door een klap op het oor), een schedelbreuk en lawaaitrauma.
Indien een middenoorinfectie de oorzaak is gaat de trommelvliesperforatie meestal gepaard met pijn en een loopoor.
Wat zijn de klachten die een trommelvliesperforatie kan geven?
Een trommelvliesperforatie kan direct na het ontstaan klachten geven. Als een trommelvliesperforatie persisteert kunnen er op de langere termijn aanvullende klachten optreden.
Het scheuren van het trommelvlies zelf kan soms pijnlijk zijn. Deze pijn houdt normaal gesproken kort aan.
Indien de trommelvliesperforatie ontstaat door een middenoor ontsteking zal in veel gevallen de reeds bestaande oorpijn, na het scheuren van het trommelvlies, afnemen. Er zal dan vaak een loopoor optreden (eventueel gepaard gaande met bloed uit het oor).
Naast pijn kan een trommelvliesperforatie acuut leiden tot een verslechterd (conductief) gehoor. Hierbij speelt met name de locatie en omvang van de perforatie een belangrijke rol.
Minder vaak treden duizeligheid en oorsuizen (tinnitus, een piepend of fluitend geluid in het oor) op.
Afhankelijk van de oorzaak van de perforatie kunnen er andere symptomen, passende bij de oorzaak, optreden.
Trommelvliesperforaties genezen vaak spontaan, binnen enkele dagen tot weken. Een chronische trommelvliesperforatie kan leiden tot (terugkerende) oorontstekingen en verhoogd de kans op schade van het middenoor.
Welke behandelingsmogelijkheden zijn er voor een trommelvliesperforatie?
Een trommelvliesperforatie herstelt in veel gevallen vanzelf. De herstelperiode varieert van dagen tot maanden. Voor spontaan herstel is het met name belangrijk dat het oor droog gehouden wordt, drukverschillen door bijvoorbeeld hoesten, niezen en persen voorkomen worden én eventuele ontstekingen behandeld worden.
Indien een perforatie niet spontaan herstelt kan er reden zijn om een trommelvliesherstellende ingreep uit te voeren. Kleine perforaties die geen significante klachten geven kunnen in veel gevallen met rust gelaten worden. Afhankelijk van de patiënt en de soort perforatie zijn er verschillende andere behandelingsmogelijkheden.
Een weinig ingrijpende, vaak eerste invasieve behandeling, is het afsnijden van gerafelde, niet levensvatbare, wondranden, waardoor de wondranden van de trommelvliesperforatie geactiveerd worden om herstellend naar elkaar toe te groeien.
Er zijn verschillende technieken mogelijk voor trommelvliesherstellende operaties (tympanoplastiek / myringoplastiek). Hierbij is het belangrijkste onderscheid te maken tussen ingrepen die onder narcose (in de operatiekamer) plaatsvinden en ingrepen die onder lokale verdoving (vaak poliklinisch) plaatsvinden. Daarnaast is er een belangrijk onderscheid in de techniek waarmee het trommelvlies benaderd wordt, namelijk: via de gehoorgang (trans meataal) of door de oorschelp naar voren weg te klappen (retro auriculair).
Veel gestelde vragen omtrent trommelvliesperforatie(s)
Let op: dit betreffen algemene adviezen, raadpleeg voor een op uw situatie toegepast advies altijd een (kno) arts!
Mag ik vliegen met een trommelvliesperforatie?
Als u vliegt ontstaat er in de normale situatie een drukverschil tussen het middenoor en de gehoorgang. De buis van Eustachius dient dit drukverschil op te lossen, maar functioneert bij veel mensen onvoldoende. Dit kan tot klachten leiden tijdens het vliegen. Bij een trommelvliesperforatie zal dit drukverschil niet ontstaan en is er dus minder kans op oorklachten tijdens vliegen. Er is dus geen reden om vliegen af te raden bij een bestaande trommelvliesperforatie.
(Kort) na een ingreep kan het niet verstandig zijn om te vliegen, raadpleeg hierover uw KNO-arts.
Mag ik zwemmen /duiken met een trommelvliesperforatie?
Het is van belang dat het trommelvlies droog blijft voor herstel van de perforatie. Daarnaast dient water in het middenoor voorkomen te worden. Zwemmen (en douchen) zonder afsluitende bescherming van de gehoorgang wordt daarom in het algemeen afgeraden. Eventueel kan er een (op maat gemaakt) oordopje gebruikt worden indien iemand toch wil zwemmen. Duiken wordt afgeraden.
Mag ik (antibiotische) oordruppels gebruiken in een oor met een trommelvliesperforatie?
(Antibiotische) oordruppels kunnen (bij langdurig gebruik) een negatief effect hebben op het middenoor en binnenoor. Middenoorontstekingen hebben tevens een negatief effect op het middenoor en binnenoor. Het gebruik van oordruppels in een oor met een trommelvliesperforatie is dus niet altijd gecontra-indiceerd, maar moet goed afgewogen worden.
Foto’s en Video’s van een trommelvliesperforatie
pinpoint trommelvliesperforatie
myringosclerose (littekenvorming) trommelvlies
normaal trommelvlies